Dolnośląskie Centrum Onkologii, Pulmonologii i Hematologii we Wrocławiu zostało jedynym w Polsce i największym w Europie centrum pilotażowym, gdzie w ramach unijnego projektu będzie testowany nowy algorytm wczesnego wykrywania raka prostaty w badaniach przesiewowych. Co ważne, algorytm ma pozwolić na rozpoznanie maksymalnej liczby nowotworów prostaty istotnych klinicznie, które trzeba leczyć, i jednocześnie na wykrycie jak najmniejszej liczby nowotworów niskiego ryzyka, które wymagają jedynie obserwacji.
Jak wskazuje dr n. med. Krzysztof Tupikowski, FEBU, kierownik Centrum Nowotworów Urologicznych Dolnośląskiego Centrum Onkologii, Pulmonologii i Hematologii we Wrocławiu, rak prostaty stanowi ogromny problemem demograficzny i społeczny oraz finansowy. Jest również obciążeniem dla systemu opieki zdrowotnej. To problem nie tylko Europy, lecz całego świata i konieczne jest znalezienie skutecznego rozwiązania.
Ekspert wyjaśnia, że w przypadku raka gruczołu krokowego strategia postępowania zależy od stopnia ryzyka – niskiego, pośredniego lub wysokiego. Innego podejścia wymaga także nowotwór w zaawansowanym regionalnie lub uogólnionym stadium rozwoju. Dr Krzysztof Tupikowski zwraca również uwagę, że bardzo trudno odróżnić grupę mężczyzn z rakiem stercza niskiego ryzyka, którzy mogą być tylko obserwowani, od grupy, która powinna być leczona.
Jednym z podstawowych badań stosowanych w celu wykrywania i monitorowania przebiegu raka prostaty jest ocena stężenia we krwi poziomu PSA, czyli swoistego antygenu gruczołu krokowego (ang. prostatic specific antygen).
Jednak na przestrzeni kilkunastu lat okazało się, że bardzo wielu przebadanych w ten sposób mężczyzn, u których wykryto raka prostaty, było leczonych niepotrzebnie – tzn. zachorowali oni na tzw. raka prostaty niskiego ryzyka, który może być po prostu obserwowany. Nie trzeba od razu kwalifikować pacjenta do leczenia. Dzięki temu można oszczędzić mu wszystkich powikłań związanych z zabiegiem chirurgicznym czy radioterapią, np. nietrzymania moczu czy zaburzeń erekcji. Uznano więc, że w przypadku badania przesiewowego (skriningu) opartego tylko na ocenie stężenia PSA ryzyko „przediagnozowania” i „przeleczenia” raka prostaty przewyższa korzyści w postaci niewielkiego spadku śmiertelności z powodu tego nowotworu.
W związku z powyższym na świecie praktycznie zaprzestano prowadzenia badań przesiewowych, zaczęto obserwować powolny wzrost liczby mężczyzn z rakiem stercza w zaawansowanym stadium rozwoju – zarówno miejscowym, jak i rozsianym.
W związku z powyższym Komisja Europejska we wrześniu 2022 r. wydała w swoim oświadczeniu nakaz wprowadzenia skriningu raka prostaty, zaznaczając przy tym jedynie, że nie może on być masowy i oparty na samym badaniu PSA – musi być bardziej zaawansowany – mówi dr Krzysztof Tupikowski.
Swego rodzaju odpowiedzią na to wezwanie jest projekt PRAISE-U (PRostate Cancer Awerness and Initiative for Screening in European Union). Jego celem jest zaprojektowanie algorytmu wczesnego wykrywania raka prostaty w badaniach przesiewowych, by zmniejszyć śmiertelność z powodu tego nowotworu i jednocześnie ograniczyć nadwykrywalność choroby, która nie wymaga leczenia.
– Algorytm ma być oparty nie tylko na badaniu poziomu PSA, lecz także na ocenie ryzyka progresji nowotworu – na podstawie wywiadu i innych czynników – jak również na wynikach badania wieloparametrycznego rezonansu magnetycznego prostaty i – jeśli będą do tego wskazania – biopsji fuzyjnej gruczołu krokowego – wyjaśnia ekspert, podkreślając, że specjaliści posługują się przy tym najnowszymi metodami diagnostycznymi.
W projekcie finansowanym przez Komisję Europejską bierze udział 25 instytucji z 12 krajów Wspólnoty. Dolnośląskie Centrum Onkologii Pulmonologii i Hematologii we Wrocławiu będzie jedynym w Polsce i największym w Europie centrum pilotażowym w zakresie raka stercza. Placówka, we współpracy z Narodowym Instytutem Zdrowia Publicznego Państwowym Zakładem Higieny, w ciągu roku zrekrutuje ok. 3500 mężczyzn pochodzących z Dolnego Śląska, by włączyć ich do eksperymentalnego programu badań przesiewowych. Na ten cel szpital otrzymał finansowanie w wysokości prawie 1 mln euro – to największe dofinansowanie w projekcie (całkowity jego koszt to ok. 10 mln euro).
Źródło: Rak prostaty – bliżej przełomu w profilaktyce najczęstszego męskiego nowotworu, Puls Medycyny
