Październik już od wielu lat uznawany jest na całym świecie za Miesiąc Świadomości Raka Piersi (ang. Breast Cancer Awareness Month). W tym szczególnym okresie podejmowane są tematy związane z profilaktyką, diagnostyką oraz nowoczesnym leczeniem nowotworów piersi. W ramach kampanii, 15 października 2023 roku przypada Europejski Dzień Walki z Rakiem Piersi, którego symbolem jest różowa wstążka.
W tym czasie jeszcze mocniej promowana jest profilaktyka i czujność onkologiczna. Portal onkologiczny Zwrotnik Raka przygotował kompendium wiedzy o raku piersi oraz informacje na temat wydarzeń, które odbędą się w ramach tegorocznej akcji.
RÓŻOWY PAŹDZIERNIK – MIESIĄC ŚWIADOMOŚCI RAKA PIERSI
- Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem u kobiet na świecie (25%) i najczęstszą przyczyną zgonu (14%), a chore na raka piersi stanowią 36% kobiet żyjących z nowotworami. Szacuje się, że co roku raka piersi rozpoznaje się u blisko 1,7 miliona kobiet, a ponad 500 tysięcy umiera z tego powodu. To choroba niejednorodna, w której wyróżniamy różne podtypy.
- Największą zachorowalność na raka sutka notuje się krajach uprzemysłowionych (Belgia, Dania, Holandia, Niemcy, Wielka Brytania). Najmniej zachorowań występuje w krajach Afryki i Azji Południowo-Wschodniej. Region geograficzny jest czynnikiem istotnie modyfikującym ryzyko zachorowania na raka piersi.
- W Polsce rak piersi w ostatnim stuleciu stał się jednym z największych zagrożeń przedwczesnej umieralności kobiet. Rak piersi występuje również u mężczyzn, choć bardzo rzadko. Szacuje się, że jeden na stop przypadków nowotworów złośliwych sutka, to właśnie rak piersi u mężczyzn.
- Czynniki ryzyka rozwoju choroby są złożone, jednak kluczowy wpływ wydają się mieć czynniki związane ze stanem hormonalnym kobiety (czynniki reprodukcyjne, wiek pokwitania i przekwitania, stosowanie preparatów hormonalnych). Częstość występowania raka piersi wzrasta z wiekiem. Wśród kobiet przed 45 rokiem życia nowotwór występuje rzadko, a większość zachorowań dotyczy kobiet po 50 roku życia (w Polsce 80% pacjentek).
- Czynnikiem, który znacząco zwiększa ryzyko zachorowania na raka sutka, jest obecność u danej osoby mutacji genu BRCA1 lub genu BRCA2. Szacuje się, że 4-8% raków piersi może być wynikiem dziedzicznych mutacji, pozostałe przypadki są następstwem sporadycznych mutacji w komórkach somatycznych.
- Decydujące znaczenie w kontekście profilaktyki i zapobiegania rozwojowi zaawansowanego nowotworu piersi ma jego diagnostyka i wczesne wykrycie (wtórna profilaktyka) oparta na regularnie przeprowadzanych badaniach mammograficznych (skrining).
PROFILAKTYKA PIERWOTNA I WTÓRNA RAKA PIERSI
Szacuje się, że ograniczając lub eliminując znane czynniki ryzyka zachorowania oraz korzystając z zaleceń Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem, można zapobiec nawet połowie wszystkich przypadków nowotworów. Szczegółowa etiologia raka piersi pozostaje niewyjaśniona, ale istnieje związek z wiekiem kobiety podczas pierwszego porodu, liczbą urodzonych dzieci, karmieniem piersią, wiekiem menarche i menopauzy oraz stosowaniem hormonalnej terapii zastępczej.
Jednym z powszechnych czynników zwiększonego ryzyka zachorowania na raka piersi jest spożywanie alkoholu. Czynnikiem protekcyjnym w kontekście raka piersi jest systematyczna aktywność fizyczna oraz utrzymywanie prawidłowej masy ciała.
Warto podkreślić rolę populacyjnych badań przesiewowych w kierunku wykrycia raka piersi, dzięki którym udało się obniżyć współczynnik umieralności na tę chorobą. Populacyjny program wykrywania raka piersi skierowany jest do kobiet zdrowych i bez objawów tego nowotworu, u których nie stwierdzono rodzinnego występowania choroby i mutacji zwiększających ryzyko zachorowania
Regularne badanie pozwala wykrywać zmiany nowotworowe na wczesnym etapie zaawansowania, a w konsekwencji zastosować skuteczne leczenie.
W Polsce populacyjny program badań przesiewowych w kierunku raka piersi z wykorzystaniem mammografii został wprowadzony w 2006 roku. W skriningu mammograficznym raka piersi uczestniczą kobiety, które są w wieku 50-69 lat i w ciągu 2 lat nie miały wykonywanej mammografii (od 1 listopada 2023 badania mammograficzne obejmą w Polsce kobiety w wieku 45-74 lat). Skrining mammograficzny składa się z dwóch etapów: podstawowego i w przypadku wykrycia niepokojących zmian – etapu pogłębionego. Badanie w ramach programu można wykonać bezpłatnie. W krajach, które wprowadziły skrining raka piersi w połowie lat 80., w ciągu ostatnich trzech dekad nastąpił blisko 25% spadek umieralności oraz poprawa przeżywalności pacjentek z rakiem piersi.
LECZENIE RAKA PIERSI
- We współczesnej onkologii stosuje się tzw. wielodyscyplinarne leczenie skojarzone, które uwzględnia metody postępowania miejscowego (chirurgia i napromienianie) oraz systemowego (chemioterapia, hormonoterapia, terapia celowana molekularnie, immunoterapia, koniugaty).
- Rak piersi jest zróżnicowany, występują 3 główne typy biologiczne. Typ biologiczny raka piersi określa się na podstawie ekspresji receptorów oznaczonych z materiału pobranego podczas biopsji gruboigłowej raka piersi.
- Wybór odpowiedniej strategii leczenia zależy od wielu czynników rokowniczych i predykcyjnych. Najważniejsze z nich to: stopnień zaawansowania klinicznego, obecności przerzutów, typ histologiczny, podtyp biologiczny, wyniki badań molekularnych.
- Podstawowym sposobem leczenia raka piersi pozostaje postępowanie chirurgiczne. W chirurgii nowotworów piersi wyróżnia się zabiegi diagnostyczne, lecznicze, paliatywne i rekonstrukcyjne. Po leczeniu chirurgicznym możliwe jest zastosowanie leczenia uzupełniającego (radioterapia, leczenie systemowe).
- W Polsce poprawia się dostęp do nowoczesnych i skutecznych terapii, dzięki czemu pacjentki mogą być skuteczniej leczone. W raku piersi – w porównaniu do innych nowotworów – odsetek wyleczeń jest wysoki. Największe szanse na wyleczenie mają osoby, u których nowotwór został wykryty we wczesnym stadium zaawansowania.
- W przypadku raka piersi ważne jest, aby leczyć się w ośrodku, w którym pracuje doświadczony personel lub najlepiej w ramach w tzw. Breast Cancer Unit – szpitala specjalizującego się w skoordynowanym i kompleksowym leczeniu raka piersi.
Dowiedz się więcej: www.zwrotnikraka.pl
