W odpowiedzi na interpelację posła Marcina Józefaciuka dotyczącą niskiej świadomości zdrowotnej mężczyzn oraz potrzeby wdrożenia działań profilaktycznych i edukacyjnych, sekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia, Wojciech Konieczny, przedstawił stanowisko resortu w tej sprawie.
Profilaktyka jako inwestycja w zdrowie
Ministerstwo podkreśla, że profilaktyka to nie tylko kampanie informacyjne, ale przede wszystkim strategiczna inwestycja w przyszłość społeczeństwa. W ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021–2025 realizowane są działania mające na celu wydłużenie życia w zdrowiu oraz zmniejszenie nierówności zdrowotnych.
– Profilaktyka stanowi fundament zdrowia publicznego, ponieważ pozwala nie tylko ograniczać ryzyko zachorowania, ale także hamować postęp chorób i łagodzić ich skutki – zaznacza w odpowiedzi sekretarz stanu.
Edukacja zdrowotna i profilaktyka – konkretne narzędzia
W odpowiedzi na interpelację wskazano również konkretne inicjatywy realizowane w ramach Narodowego Programu Zdrowia, które mają wspierać profilaktykę i edukację zdrowotną wśród Polaków – w tym mężczyzn.
Ministerstwo Zdrowia podkreśla, że prowadzi kampanie edukacyjno-informacyjne, które mają na celu zwiększenie zgłaszalności do badań profilaktycznych. Obecnie emitowane są spoty telewizyjne i radiowe zachęcające mężczyzn do wykonywania badań, w tym badań urologicznych.
– Ich celem jest zwiększenie świadomości zdrowotnej tej grupy – zaznaczono w piśmie.
Co ciekawe, resort zwraca uwagę na istotną rolę kobiet w promowaniu zdrowia w rodzinie. To często matki, partnerki czy córki motywują mężczyzn do badań i zmiany stylu życia. Dlatego działania profilaktyczne kierowane do mężczyzn uwzględniają również ten kontekst społeczny.
Kampania „Planuję Długie Życie”
Jednym z kluczowych projektów jest kampania społeczna „Planuję Długie Życie”, realizowana w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej na lata 2020-2030. Jej celem jest obniżenie zachorowalności na nowotwory poprzez edukację, promocję zdrowia i profilaktykę.
Materiały kampanii dostępne są na stronie planujedlugiezycie.pl, gdzie można znaleźć m.in. filmy edukacyjne dotyczące profilaktyki nowotworów u mężczyzn, w tym raka prostaty i jąder.
Jak czytamy w piśmie, na stronie kampanii można znaleźć wiele informacji na temat zasad zdrowego stylu życia oraz największych wyzwań zdrowotnych, w tym zagrożeń spowodowanych przez choroby nowotworowe, jak też badań umożliwiających wczesne wykrywanie np. raka prostaty, raka jądra, raka jelita grubego, raka pęcherza moczowego czy raka płuca. Elementem długofalowych działań Ministerstwa Zdrowia pod hasłem „Planuję długie życie”, jest także akcja edukacyjno-informacyjna „Zrób C.O.Ś. dla zdrowia”. W ramach tej kampanii, skierowanej także do mężczyzn, realizowane są działania informacyjne oraz edukacyjne, których celem jest promocja zdrowia i poprawa świadomości społecznej w zakresie czynników ryzyka oraz profilaktyki chorób nowotworowych, a także zwiększenie zgłaszalności na regularne badania.
NFZ i partnerzy wspierają męską profilaktykę: kampanie, poradniki i edukacja
W odpowiedzi na interpelację poselską nr 9945 Ministerstwo Zdrowia przedstawiło również szeroki zakres działań podejmowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia w zakresie profilaktyki zdrowotnej mężczyzn – w tym nowotworów prostaty i jąder.
Programy i kampanie profilaktyczne
NFZ aktywnie promuje profilaktykę poprzez:
- Program Profilaktyka 40 PLUS, który umożliwia mężczyznom wykonanie bezpłatnych badań diagnostycznych.
- Ogólnopolską akcję Movember, w ramach której w listopadzie 2024 roku zorganizowano wydarzenia informacyjne we wszystkich oddziałach wojewódzkich NFZ.
- Kampanię „Profilaktyka to (też) męska sprawa”, w ramach której wysłano mailing do miliona mężczyzn, zachęcając do badań profilaktycznych.
W kampaniach uczestniczyły również kluby sportowe, służby mundurowe, szkoły, samorządy i organizacje pozarządowe, co pozwoliło dotrzeć do szerokiego grona odbiorców.
Poradniki i materiały edukacyjne
NFZ przygotował również Poradnik Pacjenta poświęcony męskim nowotworom, zawierający m.in.:
- filmy edukacyjne,
- podcasty,
- instrukcje samobadania jąder,
- informacje o badaniu płodności (seminogramie),
- porady dotyczące zdrowego stylu życia.
Materiały są dostępne online na stronie pacjent.gov.pl oraz w serwisie Akademia NFZ, gdzie publikowane są także artykuły takie jak:
„Męska sprawa – profilaktyka raka prostaty i jąder”, „Nowotwory po męsku”, „Seminogram – badanie płodności mężczyzny” czy „Bądź wyjątkowym mężczyzną”.
Edukacja multimedialna
Na kanale YouTube @AkademiaNFZ dostępne są filmy edukacyjne z udziałem specjalistów, m.in. dr. n. med. Łukasza Kupisa – urologa i androloga – który omawia kluczowe zagadnienia związane z nowotworami prostaty i jąder oraz znaczeniem wczesnej diagnostyki.
Dodatkowo, na portalu Diety NFZ dostępne są plany żywieniowe wspierające leczenie chorób częściej występujących u mężczyzn, takich jak nadciśnienie czy dna moczanowa.
Współpraca z organizacjami i NGO
Ministerstwo Zdrowia współpracuje również z organizacjami pozarządowymi i pacjenckimi. Przykładem jest kampania „Zdrowie? Męska Sprawa”, realizowana pod patronatem Polskiego Towarzystwa Urologicznego. W 2024 roku patronatem objęto także akcję edukacyjną dla młodzieży „Zostań Samobadaczem Roku – Rak nie zna metryki. Badaj piersi. Badaj jądra”.
Programy „Profilaktyka 40 PLUS” i „Moje Zdrowie”
Ważnym elementem działań profilaktycznych był program pilotażowy „Profilaktyka 40 PLUS”, który trwał od lipca 2021 do końca kwietnia 2025 roku. Skierowany był do osób powyżej 40. roku życia i obejmował bezpłatne badania diagnostyczne. Z programu skorzystało ponad 6,5 miliona osób, z czego 41% stanowili mężczyźni.
Od maja 2025 roku jego kontynuacją jest nowy program „Moje Zdrowie”, który wprowadza tzw. bilans zdrowia osoby dorosłej. To kompleksowe badanie zdrowotne, które ma na celu wczesne wykrywanie chorób, edukację zdrowotną i ustalenie indywidualnego planu zdrowia. Program obejmuje osoby od 20. roku życia i ma być realizowany cyklicznie – co 3 lub 5 lat, w zależności od wieku.
Edukacja zdrowotna jako obowiązek POZ
Ministerstwo podkreśla, że promocja zdrowia i edukacja zdrowotna są integralną częścią podstawowej opieki zdrowotnej. Obowiązki w tym zakresie spoczywają nie tylko na lekarzach, ale również na pielęgniarkach i położnych. Celem jest zwiększenie kompetencji pacjentów w zakresie dbania o własne zdrowie i podejmowania świadomych decyzji profilaktycznych.
Wnioski: świadomość nadal zbyt niska
Ministerstwo Zdrowia przyznaje, że mimo licznych działań, świadomość zdrowotna mężczyzn w Polsce wciąż pozostaje niewystarczająca. Przekłada się to na krótszą długość życia i wyższą śmiertelność w wieku produkcyjnym. Główne przyczyny zgonów to choroby układu krążenia, nowotwory oraz zgony z przyczyn zewnętrznych – w tym związane z alkoholem.
Dlatego resort, NFZ oraz organizacje pozarządowe kontynuują i rozwijają kampanie edukacyjne, programy profilaktyczne i współpracę z samorządami, by dotrzeć do jak najszerszej grupy mężczyzn i zachęcić ich do dbania o zdrowie.
Odpowiedź Ministerstwa Zdrowia na interpelację poselską nr 9945 pokazuje, że choć system podejmuje wiele działań na rzecz zdrowia mężczyzn – w tym w obszarze urologii – nadal brakuje spójnej, dedykowanej strategii. Kluczowe będzie dalsze wzmacnianie edukacji, dostępności badań i systemowego podejścia do profilaktyki nowotworów i chorób przewlekłych u mężczyzn.